Jóla- og nýárskveðjur

by Snæbjörn Guðmundson | 21.12.2017 | Fréttir

Náttúruminjasafn Íslands óskar samstarfsaðilum og velunnurum safnsins sem og landsmönnum öllum gleðilegra jóla og farsældar á nýju ári.

Við Skerjafjörð á jólaföstu 2017.                                                   Ljósmynd: Finnur J. Malmquist.

Það eru spennandi tímar framundan í starfseminni. Það hillir nú undir með raunverulegum hætti, að Náttúruminjasafn Íslands geti sinnt lögboðnu hlutverki sínu um miðlun fróðleiks um náttúru Íslands á þann hátt sem sómir höfuðsafni. Hér er vísað bæði til stefnusáttmála ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur og fjárlagafrumvarpsins fyrir árið 2018.

Í sáttmála ríkisstjórnarinnar er m.a. að finna eftirfarandi setningu um málefni Náttúruminjasafnsins (bls. 13): „Á kjörtímabilinu verður sérstaklega hugað að því að styrkja starfsemi höfuðsafnanna þriggja. Þar á meðal verður Náttúruminjasafn Íslands styrkt til að opna eigin sýningu og gert ráð fyrir framtíðarhönnun fyrir nýtt safn í fjármálaáætlun til fimm ára.“. Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu fyrir árið 2018 fær Náttúruminjasafnið hvorutveggja sérstaka fjárveitingu að upphæð 290 m.kr. til að standa straum af kostnaði við uppsetningu á sýningu í Perlunni (sjá frétt á heimasíðunni 14. desember s.l.) og hækkun á fjárheimild í almennan grunnrekstur sem nemur um 70%, úr um 42 m.kr. í ár í um 73 m.kr. á ári næstu þrjú árin.

Það er ekki seinna vænna að Náttúruminjasafn Íslands, höfuðsafn þjóðarinnar í náttúrufræðum, fái byr undir báða vængi, hljóti viðeigandi fjárstuðning og eignist viðunandi aðstöðu til fræðslu og kennslu. Baráttan fyrir málefninu teygir sig aftur í aldir – til árdaga Hins íslenska náttúrufræðifélags, sem stofnað var 1889. Á verkefnaskrá félagsins er og hefur verið alla tíð að koma upp sem …„fullkomustu náttúrugripasafni á Íslandi…“..Þetta markmið er að miklu leyti í fullu gildi, hartnær 130 árum eftir stofnun félagsins. Búið er að koma á fót systurstofnuninni, Náttúrufræðistofnun Íslands, sem sinnir grunnrannsóknum á náttúru landsins, en eftir stendur að koma fótunum undir Náttúruminjasafn Íslands sem sinnir fyrst og fremst fræðslu og upplýsingamiðlun um náttúru Íslands með sýningahaldi, útgáfu, fræðastörfum og ýmsum öðrum hætti. Löng og merk forsaga safnsins hefur oft verið rædd og rakin af undirrituðum á vettvangi Náttúruminjasafnsins.

En nú er lag. Sem fyrr segir stefnir í fyrsta skipti síðan Náttúruminjasafnið var sett á laggirnar árið 2007 að safnið fái aðstöðu til eigin sýningarhalds. Oft var þörf en nú er nauðsyn. Mikilvægi náttúrunnar fyrir farsælan framgang samfélaga kemur sífellt betur í ljós, sem og nauðsyn skynsamlegrar umgengni við náttúrugæðin með þarfir komandi kynslóða að leiðarljósi. Þá ríður á að fræða og upplýsa um undur og furður náttúrunnar, vekja áhuga á henni og auka skilning á gangverki hennar. Það er hlutverk Náttúruminjasafns Íslands.

Til hamingju íslenska þjóð! Til hamingju allir gestir landsins!

Hilmar J. Malmquist forstöðumaður Náttúruminjasafns Íslands.

Fjárlagafrumvarpið ‒ vel stutt við Náttúruminjasafnið

by Snæbjörn Guðmundson | 14.12.2017 | Fréttir

Vel er stutt við starfsemi Náttúruminjasafns Íslands í frumvarpi til fjárlaga árið 2018. Mestu munar um sérstaka fjárveitinugu að upphæð 290 m.kr. til að standa straum af kostnaði við uppsetningu sýningar á vegum Náttúruminjasafnsins í Perlunni. Einnig er gert ráð fyrir umtalsverðri hækkun á almennum rekstrargrunni safnsins, sem hækkar um 70% milli ára, úr um 42 m.kr. árið 2017 í um 73 m.kr. á ári næstu þrjú árin.

„Þetta er mikið fagnarðarefni og feikilega góð tíðindi, ekki aðeins fyrir menntun og fræðslu í náttúrufræðum, heldur menningarstarfsemi almennt í landinu“ segir Hilmar J. Malmquist forstöðumaður safnsins. „Nú loksins hillir undir að höfuðsafn þjóðarinnar í náttúrufræðum komist almennilega á koppinn. Ef Alþingi samþykkir frumvarpið þýðir það að við getum einhent okkur í fullnaðarhönnun, framleiðslu og uppsetningu á sýningu safnsins í Perlunni. Og ef vel gengur getum við opnað sýningu þar 1. desember á næsta ári, á 100 ára fullveldisafmælinu.“

Vatn leikur lykilhlutverk við mótun landsins. Frá Eyjabökkum, Eyjabakkahraukar. Ljósmynd: Skarphéðinn G. Þórisson.

Hilmar segir að um síðustu mánaðamót hafi safnið kynnt ráðherra og ráðuneytinu tillögu og greinargerð um sýningu í Perlunni sem nefnist „Vatnið í náttúru Íslands“. Tillagan var unnin í samvinnu við fjölmarga sérfræðinga í náttúruvísindum, sýningarhönnun og safna- og kennslufræðum. Ætlunin er að setja sýninguna upp í nýju 350 fermetra rými á 2. hæð í Perlunni, en Perla norðursins ehf. sem leigir Perluna af Reykjavíkurborg, hefur boðið safninu afnot af þessu rými endurgjaldslaust.

Fergin (Equisetum fluviatile) eða tjarnelfting vex í votlendi víða um land. Ljósmynd: Sólrún Harðardóttir.

Eins og nafnið ber með sér verður vatn meginviðfangsefni sýningarinnar – vatn í víðum skilningi, undirstaða alls lífs. Ísland er óvenju vatnsríkt land og vatn telst til helstu einkenna í náttúru landsins. Hér er gnótt grunnvatns, heitt vatn og kalt, fjölbreytt votlendi og urmull áa, fossa og vatna. Eðlisþættir vatnsins, máttur þess og megin við mótun lands og myndun verður viðfangsefni sýningarinnar og lífríkinu í vatninu gerð ítarleg skil, sem og vatn í veðri og vindum, nýting vatnsauðlindarinnar, aðsteðjandi hættur og hvernig bregðast má við vandamálum. Þá verður rík áhersla lögð á lifandi og gagnvirka fræðslu og framsetningu efnis og sérstaklega hugað að yngri skólastigum landsins.

„Baráttan fyrir eigin sýningarrými hefur verið löng og ströng“, segir Hilmar, „og leiðin oft þyrnum stráð. En þetta er stór áfangi og spennandi tímar framundan hjá Náttúruminjasafni Íslands.“