Fullorðinn dvergmáfur á Stokkseyri.

Útlit og atferli

Dvergmáfur líkist hettumáfi en er mun minni. Fullorðnir fuglar eru með ljósgráan yfirvæng og svartan undirvæng með hvítum afturjaðri, vængir eru styttri og ávalari en á hettumáfi. Hann er með dökka hettu í sumarbúningi, á veturna með svartan koll og svartar hlustarþökur. Á sumrin bregður fyrir bleikum lit á kviði, sem hverfur á veturna. Ungfuglar eru með svarta bekki á baki og yfirvæng líkt og rita. Fætur eru rauðleitir og goggur dökkur.

Flýgur með hröðum vængjatökum, fluglag er oft reikult og ójafnt og minnir á fluglag kríu. Á fullorðnum fuglum bregður til skiptis fyrir ljósgráum yfirvæng og svörtum undirvæng, þetta einkenni sést oft á löngu færi.

Ársgamall dvergmáfur á Bakkatjörn, Seltjarnarnesi.

Lífshættir

Þeir dvergmáfar sem hafa fundist í varpi hér hafa undantekningalaust verið í hettumáfsvörpum í votlendi, mýrum eða jöðrum stöðuvatna og tjarna. Eggin eru 2-3, þau klekjast á þremur vikum og ungarnir verða fleygir á um fjórum vikum. Dvergmáfurinn er dýraæta og veiðir gjarnan á flugi yfir vatni, svipað og þernur.

Útbreiðsla og ferðir

Dvergmáfur er árviss hérlendis og fer honum fjölgandi, er það er í samræmi við útbreiðsluaukningu hans til vesturs á síðustu áratugum, hann verpur nú m.a. í Svíþjóð, Noregi (fyrst 1976), Írlandi og Skotlandi. Hefðbundnar varpstöðvar hans eru annars frá Eystrasalti og gloppótt austur um Evrópu og Asíu allt að Kyrrahafi. Auk þess verpur hann í Hollandi og eitthvað við vötnin miklu og Hudsonflóa í Kanada og víðar í N-Ameríku. Amerísku vörp eru þó stopul og er uppruni fuglanna óviss.

Hérlendis sést hann á öllum tímum árs, einna helst snemma sumars, í maí og júní, í hettumáfsvörpum. Hann hefur sést í öllum landshlutum, oftast þó við Faxaflóa, í Þingeyjarsýslum og á Höfn. Dvergmáfar hafa sést næstum árlega í hettumáfsvörpum á varptíma í Mývatnssveit frá 2003. Par kom upp tveimur ungum 2008 og hreiður fannst 2011. Hann verpur þar sennilega árlega. Síðan hefur varp verið staðfest víðar í Þingeyjarsýslum og á Snæfellsnesi. Utan varptíma sést hann gjarnan við strandvötn eða í fjörum. Það bendir því margt til þess að dvergmáfur fari senn að teljast til fullgildra íslenskra varpfugla.

Fullorðinn og ársgamall dvergmáfur á Stokkseyri.

Ársgamall dvergmáfur á Stokkseyri.