Verkefnið CAP-SHARE: Byggjum brýr á milli vísindafólks, stefnumótenda og samfélaga (CAP-SHARE: Building Bridges of Shared Capacity between Scientists, Policymakers, and Communities) hlaut á dögunum viðurkenningu Norðurslóðaáætlunar Evrópusambandsins (Interreg Northern Periphery and Arctic) í flokknum Nýir straumar (Emerging Trends). Í þeim flokki er athygli beint að fjölþjóðlegum verkefnum þar sem lagðar eru fram nýjar hugmyndir og hugmyndafræði sem getur haft afgerandi áhrif á þróun samfélags til framtíðar.

CAP-SHARE verkefnið hlaut viðurkenninguna vegna framúrskarandi gildis þess sem brautryðjendaverkefnis þar sem tekist er á við lykiláskoranir tengt verndun líffræðilegrar fjölbreytni og aðgerða í loftslagsmálum í gegnum þverfaglegt samstarf samfélaga, vísindafólks og stefnumótenda.

Raddir ungmenna og frumbyggja í forgrunni

 Ungt fólk og samfélag Sámi þjóðarinnar eru þungamiðja CAP-SHARE verkefnisins. Með verkefninu gefst tækifæri til að skapa tengsl, næra samtal milli kynslóða og auka þannig sameiginlegan skilning í gegnum bæði þjóðlega og vísindalega þekkingu á líffræðilegri fjölbreytni. Verkefnið er til þriggja ára (2024–2027) og er leitt af Náttúruminjasafni Íslands í samstarfi við meðal annarra Háskóla Lapplands í Finnlandi og samtökin Arctic Frontiers í Noregi.

„Í CAP-SHARE verkefninu sést hvernig safn sem okkar getur starfað sem aðgengilegur samstarfs- og umræðuvettvangur fyrir samfélagið allt, hvort sem litið er til hins almenna borgara, vísindaheimsins eða stjórnvalda og stefnumótenda. Samstarfið milli þessara hópa í verkefninu byggir á því grunntrausti sem söfn njóta í samfélaginu. Byggt á því trausti tekst að skapa grundvöll fyrir samtali ungmenna og eldri kynslóða sem og annarra hópa í verkefninu – raddir allra fá að heyrast og frumbyggjaþekking nýtist samhliða vísindalegri þekkingu. Söfn sanna þannig gildi sitt sem mikilvægur hluti samfélagsins þar sem sameiginlegu ljósi er varpað á þær áskoranir sem blasa við, svo sem þegar litið er til þeirrar krísu sem líffræðileg fjölbreytni stendur frammi fyrir“, segir verkefnisstjóri og settur forstöðumaður Náttúruminjasafns Íslands, Ragnhildur Guðmundsdóttir.

„Með verkefninu tengjum við sjónarhorn kennslufræða og náttúruvísinda við þjóðlega þekkingu á norðurslóðum og innan samfélags Sama. Með því að styrkja stöðu staðbundinnar þekkingar innan vísindaheimsins, í samvinnu við finnska LUMA þekkingarsetrið, sköpum við ný og mikilvæg hugrenningartengsl“, útskýrir verkefnastjóri Háskóla Lapplands, Pigga Keskitalo.

„Þetta verkefni er framúrskarandi dæmi um hvernig samstarf hagaðila getur aukið þekkingu, samfélagslega getu og áhuga á málefnum á sviði líffræðilegrar fjölbreytni“ bætir Jenny Turton við en hún er verkefnastjóri norska samstarfsaðilans Arctic Frontiers.

Litið fram á veg

Á komandi árum verður boðað til viðburða á vegum CAP-SHARE verkefnisins á Íslandi, í Finnlandi og Noregi (2025–2026). Viðburðirnir munu víkka út samstarfið, styrkja ólíkar raddir í samfélaginu og dýpka umræðu um líffræðilega fjölbreytni, sjálfbærni og græn umskipti.

„Þessi viðurkenning er ekki einungis virðingarvottur fyrir CAP-SHARE heldur hið sameiginlega átak allra sem vinna að því að byggja brýr á Norðurslóðum“, áréttar verkefnisstjórnin.

Frekari upplýsingar:

• Tilkynning um viðurkenninguna: Interreg NPA Awards
• LinkedIn: CAP-SHARE
• Vefsíða verkefnisins: Interreg NPA – CAP-SHARE

Menntavísindasvið Háskóla Íslands og Náttúruminjasafn Íslands hafa gert með sér samning fyrir yfirstandandi skólaár sem miðar að því efla menntun náttúrufræðikennara og stuðla að samstarfi og samlegð á sviði miðlunar og rannsókna. Ragnhildur Guðmundsdóttir, settur forstöðumaður Náttúruminjasafnsins, Silja Bára R. Ómarsdóttir, rektor HÍ, og Kolbrún Þ. Pálsdóttir, forseti Menntavísindasviðs HÍ, undirrituðu samning þessa efnis í Háskóla Íslands nýverið.

Við Náttúruminjasafnið, sem er eitt þriggja höfuðsafna landsins, starfa sérfræðingar á sviði líffræði og jarðfræði og sérhæft starfsfólk með þjálfun og reynslu í miðlun vísinda. Með samningnum nýja er ætlunin að nýta þessa sérþekkingu meðal annars í samstarfi um menntun kennaranema innan Menntavísindasviðs á sviði náttúruvísinda, en þar er ekki síst horft til kennslu sem tengist náttúru Íslands, sérkennum og sögu. Gert er ráð fyrir að sérfræðingar safnsins sinni kennslu í tilteknum námskeiðum innan Menntavísindasviðs sem snúa að þessum viðfangsefnum og hefur hluti þeirra þegar hafið kennslu.

Samstarfssamningurinn gerir enn fremur ráð fyrir að nemendur Menntavísindasviðs geti nýtt aðstöðu safnsins í námi og kynnist hvernig það nýtist í kennslu í leik-, grunn- og framhaldsskólum. Enn fremur fá nemendur tækifæri til að þróa fræðsluefni og skipuleggja fræðslu fyrir safngesti og skólahópa um náttúru og vistkerfi Íslands í samstarfi og undir handleiðslu við sérfræðinga Náttúruminjasafnsins. „Það skapast einnig spennandi tækifæri þegar Náttúruhús í Nesi verður tekið í notkun á næsta ári“, segir Silja Bára, rektor Háskóla Íslands, „Við sjáum fyrir okkur að Háskólinn geti stutt við og tekið virkan þátt í uppbyggingu safnsins og þá ekki síst, kennarar og nemendur á sviði náttúruvísinda og náttúrufræðikennslu.“ 

Einnig er gert ráð fyrir að starfsfólk NMSÍ fái tækifæri til að nýta aðstöðu Menntavísindasviðs eftir nánara samkomulagi. Þá er markmið samningsins jafnframt að hvetja bæði fræðimenn og nema hjá stofnunum tveimur til að eiga samstarf um rannsóknir og miðlun á sínum fræðasviðum.

Dr. Ragnhildur Guðmundsdóttir, staðgengill forstöðumanns Náttúruminjasafns Íslands

Náttúruminjasafn Íslands og Náttúrufræðistofnun kynntu spennandi heim vatnsins fyrir gestum og gangandi á Vísindavöku Rannís laugardaginn 27. september.

Á sameiginlegum bás okkar fengu gestir litlar litabækur og tattúlímmiða með myndum af margs konar smásæjum vatnalífverum sem vöktu mikla lukku. Úrval úr safnkosti Náttúruminjasafnsins var til sýnis og hægt að rýna í örlitla kuðunga með stækkunarglerum og skoða lifandi rykmýslirfur, fullorðið rykmý og örvistkerfi í gegnum víðsjár. Þá var Kortagluggi Íslands, hin glænýja og efnismikla kortasjá Náttúrufræðistofnunar til kynnis.

Stofnanirnar tvær eru báðar þátttakendur í verkefninu Icewater sem er stórt og metnaðarfullt verkefni sem miðar að því að flýta fyrir og bæta innleiðingu vatnaáætlunar á Íslandi. Verkefnið er leitt af Umhverfis- og orkustofnun og er unnið í nánu samstarfi við fjölbreyttan hóp íslenskra samstarfsaðila á borð við fagstofnanir ríkisins, sveitarfélög, opinber fyrirtæki og nýsköpunarfyrirtæki. Icewater verkefnið er styrkt af LIFE áætluninni og er þetta jafnframt einn stærsti styrkur sem Ísland hefur fengið úr samkeppnissjóðum ESB.

Frú Halla Tómasdóttir, forseti Íslands, heimsótti Náttúruminjasafn Íslands á degi íslenskrar náttúru þann 16. september síðastliðinn.

Forsetinn skoðaði nýjar framtíðarhöfuðstöðvar Náttúruminjasafnsins, Náttúruhús í Nesi, en framkvæmdir við húsið hafa staðið yfir síðastliðin misseri og er áætlað að húsnæðið verði tilbúið um næstu áramót. Þar kynnti starfsfólkið nýja og afar metnaðarfulla grunnsýningu safnsins fyrir forsetanum en sýningin mun snúast um hafið í allri sinni dýrð, með sérstaka áherslu á Norður-Atlantshafið, vistkerfi hafsins og líffræðilega fjölbreytni þess.

Þá var farið í Nesstofu ásamt Auði Hauksdóttur og Ágústu Kristófersdóttur en þar er undirbúningur hafinn að sýningu um Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar. Sýningin er samstarfsverkefni Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum, Þjóðminjasafns Íslands og Náttúruminjasafns Íslands. Til stendur að tileinka Nesstofu dansk-íslensku vísindasamstarfi og er fyrirhuguð sýning hluti af átaksverkefni íslenskra stjórnvalda til að efla það samstarf en hægt er að lesa um verkefnið hér.

Starfsfólk Náttúruminjasafns Íslands tók á móti forseta Íslands í nýjum höfuðstöðvum safnsins, Náttúruhúsi í Nesi. Frá vinstri: Viðar Hreinsson, Rannveig Magnúsdóttir, Ragnhildur Guðmundsdóttir, frú Halla Tómasdóttir, Helga Aradóttir, Þóra Björg Andrésdóttir, Örn Jónasson, Snæbjörn Guðmundsson, Anna Katrín Guðmundsdóttir og Margrét Rósa Jochumsdóttir.

Í tilefni dagsins voru Höllu færðar bækurnar Sigurður Þórarinsson – mynd af manni eftir Sigrúnu Helgadóttur, sem gefin var út af Náttúruminjasafninu árið 2021, og Jón lærði og náttúrur náttúrunnar eftir Viðar Hreinsson en Náttúruminjasafnið kom að útgáfu bókarinnar árið 2016. Einnig fékk frú Halla eintök af tímaritinu Náttúrufræðingnum en Náttúruminjasafnið stendur að útgáfu þess ásamt Hinu íslenska náttúrufræðifélagi.

Starfsfólk Náttúruminjasafns Íslands færir Frú Höllu Tómasdóttur kærar þakkir fyrir að sækja safnið heim á þessum hátíðlega degi sem tileinkaður er íslenskri náttúru.