by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 10.03.2020 | Fréttir
Náttúruminjasafn Íslands opnar sérsýninguna Rostungurinn 14. mars n.k. í Perlunni. Vegna COVID-19 faraldursins verður ekki boðið til opnunar sýningarinnar sem er opin alla daga milli kl. 9 og 22 og stendur til 8. nóvember 2020.
Nýleg rannsókn, sem Náttúruminjasafn Íslands átti frumkvæði að og vann með Háskóla Íslands, Fornleifafræðistofunni, Ævari Petersen, Háskólanum í Kaupmannahöfn og Háskólanum í Groningen, varpar alveg nýju ljósi á tilvist rostunga til forna við Ísland. Með C-14 aldursgreiningu og erfðagreiningu á beinaleifum rostunga frá Íslandi hefur í fyrsta skipti verið staðfest að hér á landi lifði sérstakur íslenskur rostungsstofn í nokkur þúsund ár, allt fram til 800–1200 e.Kr., þegar hann leið undir lok. Á sýningunni er þessum merkilegu niðurstöðum gerð skil og fléttað saman við umfjöllun um líffræði rostunga almennt og útbreiðslu í dag, sem og við nytjar af rostungum til forna og hugsanlegum þætti þeirra í landnámi Íslands.
Sýningin er unnin í samstarfi við m.a. Bjarna F. Einarsson fornleifafræðing, Bergsvein Birgisson bókmennta- og norrænufræðing og Snæbjörn Pálsson, prófessor og stofnerfðafræðing. Sýningarhönnun: Visionis, Þórunn Sigríður Þorgrímsdóttir og Ingibjörg Jara Sigurðardóttir.
by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 6.02.2020 | Fréttir
Safnanótt verður haldin föstudaginn 7. febrúar frá kl. 18 – 23 og er hluti af Vetrarhátíð. Náttúruminjasafnið tekur að sjálfsögðu þátt í viðburðinum og munu vísindamenn og safnkennarar taka á móti gestum á sýningu okkar Vatnið í náttúru Íslands í Perlunni. Sýningin fjallar um vatn í öllum sínum myndum, um fjölbreytileik vatnsauðlindarinnar, lífríkið sem í vatninu býr, vistþjónustu vatns og hlutverk þess við mótun lands og myndun. Miðlun efnis er sérstaklega sniðin að yngri kynslóðinni. Safnkennarar og vísindamenn taka á móti gestum og miðla fræðslu og spjalla um þessa dásamlegu auðlind. Hægt verður að sulla í vatnsborði, skoða vatnabjöllur, uppgötva hvernig vatnsþrýstingur virkar og margt fleira.
by Álfheiður Ingadóttir | 18.01.2020 | Fréttir
Hestar í haga, síldin sem hvarf, talningar mófugla, rykmyndun og gervigígar. Allt þetta og meira til er umfjöllunarefni í nýjum Náttúrufræðingi, 3.–4. hefti 89. árgangs sem kominn er út.
Hestar eru félagslyndar skepnur og mynda mismikil tengsl við aðra og óskylda hesta. Þeir kljást og þeir slást – en af hverju? Hrefna Sigurjónsdóttir og Sandra Granquist hafa tekið saman niðurstöður 15 ára rannsókna á félagshegðun 426 hesta í 20 hópum. Niðurstöður sýna að samsetning hópsins hefur mikil áhrif á það hversu árásargjörn hrossin eru.
Silfur hafsins.
50 ár eru liðin frá því ofveiði leiddi til hruns í þremur síldarstofnum við landið í lok 7. áratugar síðustu aldar. Sumargotssíldin tók við sér nokkrum árum síðar og norsk-íslenski vorgotssíldarstofninn tók að vaxa tæpum tveimur áratugum eftir hrunið. Íslenski vorgotssíldarstofninn hefur hins vegar enn ekki náð sér á strik. Guðmundur J. Óskarsson greinir frá rannsóknum á stöðu og afdrifum þessa áður mikilvæga stofns á árunum 1962–2016.
Hljóðaklettar og Rauðhólar í Jökulsárgljúfrum hafa til þessa verið taldir leifar af gossprungu frá nútíma. Ásta Rut Hjartardóttir og Páll Einarsson telja ýmislegt benda til þess að svo sé ekki, heldur séu þessar myndanir gervigígar og hraunstrúktúrar sem myndast hafi við samspil vatns og flæðandi hrauns skömmu eftir að ísaldarjökla leysti á svæðinu.
Þröstur minn góði …
Skógarþresti virtist fjölga nokkuð samkvæmt vöktun á mófuglum í Rangárvallasýslu 2011–2018 en þar hafa fuglarnir verið taldir árlega á 63 stöðum. Aðrar breytingar voru óverulegar á þessu tímabili. Tómas Grétar Gunnarsson og Böðvar Þórisson greina frá rannsóknunum en Íslendingar bera sérstaka ábyrgð á nokkrum stofnum mófugla, sem eru einkennisdýr hérlendis og af heimsstofni sem verpur á Íslandi að stórum hluta.
Uppfok frá Dyngjusandi barst í Loðmundarfjörð í ágúst 2012.
Rykmyndun á Íslandi er með því mesta sem þekkist í heiminum og nemur milljónum eða tugmilljónum tonna ár hvert. Rykið mótar öll vistkerfi á Íslandi og leggur til áfokið sem er móðurefni jarðvegs á Íslandi. Rykið hindrar endurkast sólarljóss og getur aukið bráðnun á yfirborði snævar, sem hvort tveggja hraðar loftslagsbreytingum á norðurslóðum. Ólafur Arnalds, Pavla Dagsson-Waldhauserová og Sigmundur Helgi Brink fjalla um sandfok, ryk og áfok á Íslandi í síðari grein af tveimur um Sandauðnir, sandfok og ryk á Íslandi.
Af öðru efni í ritinu má nefna ritrýni um tvær bækur. Þær eru: Hvítabirnir á Íslandi eftir Rósu Rut Þórisdóttur og Mosar á Íslandi eftir Ágúst H. Bjarnason. Þá eru birt eftirmæli um Pál Hersteinsson dýrafræðing sem lést fyrir aldur fram á árinu 2011 auk greina Hið íslenska náttúrufræðifélag og Náttúrufræðinginn. Félagið er 130 ára á árinu 2019 og tímaritið nírætt 2020 og eru með elstu félagasamtökum og tímaritum á landinu.
Þetta er 3.–4. hefti 89. árgangs Náttúrufræðingsins sem hóf göngu sína 1931 og er félagsrit Hins íslenska náttúrufræðifélags og tímarit Náttúruminjasafns Íslands. Heftið er 92 bls. að stærð. Ritstjóri er Álfheiður Ingadóttir líffræðingur. Að jafnaði eru gefin út fjögur hefti á ári. Félagsgjald og innifalin áskrift kostar 5.800 kr. og er veittur afsláttur fyrir stúdenta og hjón.
Efnisyfirlit 3.–4. heftis Náttúrufræðingsins, 89. árgangs.
by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 3.01.2020 | Fréttir
Hinir mánaðarlegu viðburðir á sýningu Náttúruminjasafns Íslands í Perlunni hefjast á nýju ári næstkomandi sunnudag, 5. janúar kl. 14. Að þessu sinni munu kennarar safnsins fræða gesti um hvernig hægt er að þekkja og greina steina sem við finnum úti í náttúrunni. Gestir fá verkefni til að vinna og læra þannig að greina steina á útlitinu þar sem stuðst er við einkenni eins og lögun, lit, stiklit, gljáa og hörku.
Aðgangur á viðburðinn er ókeypis. Tilvalin skemmtun og fróðleikur fyrir alla fjölskylduna.
by Álfheiður Ingadóttir | 2.12.2019 | Fréttir
Það var vel mætt á eins árs afmæli sýningarinnar Vatnið í náttúru Íslands í Perlunni sunnudaginn 1. desember. Ný stuttmynd frá BBC um uppruna vatnsins var sýnd í Stjörnuverinu og Sævar Helgi Bragason, Stjörnu Sævar og Vísindasmiðja Háskóla Íslands með Ara Ólafsson eðlisfræðing í farabroddi buðu gestum upp á fróðlega vatnagaldra. Áhuginn skein úr andlitum gesta og ekki vantaði viljann til að taka þátt í verklegum þáttum atriðanna sem í boði voru. Frábær og vel heppnaður dagur í alla staði.
by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 28.11.2019 | Fréttir
Sýning Náttúruminjasafns Íslands, Vatnið í náttúru Íslands í Perlunni verður eins árs 1. desember n.k.
Í tilefni af eins árs afmælinu verður mikið um að vera á sýningunni frá kl. 13:30 – 16:00.
Aðgangur ókeypis!
Kl. 13:30 Stjörnuver (1. hæð)
Ný stuttmynd frá BBC um hringrás vatns frumsýnd en einnig býðst gestum að sjá norðurljósamyndina sem þar er í sýningu.
Kl. 14:00 – 16:00 – Vísindasmiðja Háskóla íslands (2. hæð)
Vísindamenn frá Háskóla Íslands ásamt Sævari Helga Bragasyni, Stjörnu-Sævari sýna og kynna undraverða eiginleika vatnsins með tilraunum sem gestir fá að taka þátt
Sjáumst í Perlunni.
