Sindraskel – nýr landnemi af ætt hnífskelja

Á gamlársdag 2020 fundust nokkrar dauðar hnífskeljar (Ensis sp.) í fjöru í Hvalfirði og skömmu síðar fannst lifandi samloka í fjörunni við ósa Hafnarár í mynni Borgarfjarðar. Ljóst er að hér er um nýjan landnema að ræða, en áður höfðu tvö eintök, reyndar annarrar tegundar, fundist dauð í fjöru við Lónsfjörð 1957. Í millitíðinni hefur ekkert til slíkra samloka spurst hér á landi.

Sex tegundir hnífskelja hafa fundist í norðanverðu Atlantshafi. Samlokurnar eru langar og mjóar og skelbrúnirnarhnífbeittar. Þær líkjast helst gamaldags rakhnífum og þaðan er enska heitið „razor clams“ einmitt komið. Hnífskeljar geta orðið 20 cm langar, og þykja hnossgæti.

Með erfðagreiningu hefur nú verið staðfest að nýi landneminn tilheyrir tegundinni Ensis terranovensis, sem nefnd hefur verið sindraskel, en þeirri tegund hefur nýlega verið lýst í fyrsta sinn og hefur hún aðeins fundist við Nýfundnaland til þessa.

Flutningur sjávarlífvera af mannavöldum út fyrir náttúruleg heimkynni sín og inn á ný svæði verður sífellt algengari. Oftast berast þær með kjölvatni skipa, með eldisdýrum eða áfastar skipsskrokkum. Á Líffræðiráðstefnunni sem hófst í gær, 14. október, var sagt frá fundi sindraskeljanna á Íslandi, en rannsókn á þeim er samvinnuverkefni Náttúruminjasafns Íslands, Hafrannsóknastofnunar, kanadísku stofnunarinnar Anishinabek/Ontario Fisheries Resource Centre (A/OFRC), Matís og Náttúrustofu Suðvesturlands.

Höfundarnir, Hilmar J. Malmquist, Karl Gunnarsson, Davíð Gíslason, Sindri Gíslason, Joana Micael og Sæmundur Sveinsson leiða líkur að því  að sindraskeljar hafi borist til Íslands með kjölvatni flutningaskipa frá austurströnd Norður-Ameríku, líklega fyrir 5–10 árum. Nái framandi tegundir að festa sig í sessi á nýjum slóðum geta þær í sumum tilfellum valdið skaða á lífríkinu sem fyrir er. Vöktun sindraskeljar eru því mikilvæg.