by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 11.09.2015 | Fréttir
Hilmar J. Malmquist, forstöðumaður NMSÍ
„Fjárlagafrumvarpið veldur miklum vonbrigðum. Enn eitt árið, það níunda í röð frá því að safnið var stofnað, virðist ríkisvaldið ætla að bregðast skyldu sinni gagnvart Náttúruminjasafni Íslands. Það er þó ekki öll nótt úti enn, því umræður á Alþingi um fjárlögin eru eftir og ég vænti þess að þær breyti stöðunni.“
3% lækkun frá 2014
Þetta segir Hilmar J. Malmquist, forstöðurmaður Náttúruminjasafnsins en safnið fær slæma útreið í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar sem kynnt var í gær. Höfuðsafni þjóðarinnar í náttúrufræðum eru ætlaðar 25,7 m.kr. til starfseminnar á næsta ári sem er um 3% lækkun miðað reikning ársins 2014 (26,4 m.kr.). Framlög til annarra safna sem heyra undir mennta- og menningarmálaráðuneytið hækka hins vegar á bilinu 9–18% miðað við ríkisreikning 2014. Þær hækkanir eru nær allar umfram launa- og verðlagshækkanir og taka flestar til þess að bæta við stöðugildum og styrkja rekstrarstöðu safnanna. Sem dæmi má taka að fjárveiting til Listasafns Íslands, sem er eitt þriggja höfuðsafna landsins, hækkar um 13% miðað við reikning ársins 2014 (206,1 m.kr.) og um 11% miðað við fjárlög 2015 (210.2 m.kr.). Framlag til þriðja höfuðsafnsins, Þjóðminjasafns Íslands sem heyrir undir forsætisráðuneytið, hækkar um 25% miðað við reikning ársins 2014 (533 m.kr.) og um 5% miðað við fjárlög 2015 (635,8 m.kr.).
Hilmar bendir á að skv. frumvarpinu sé beiðni um að styrkja starfsemi Náttúruminjasafnsins hafnað, en óskað var eftir fjölgun um eitt stöðugildi, starf sérfræðings sem m.a. ætlað að halda utan um rafræn gagnaskrármál, varðveislusamninga og útlán á safngripum. Auk forstöðumanns hefur til þessa ekki verið svigrúm nema fyrir einn starfsmann í 25% stafshlutfalli. Sá starfsmaður gegnir starfi ritstjóra tímaritsins Náttúrufræðingsins sem Náttúruminjasafnið gefur út í samstarfi við Hið íslenska náttúrufræðifélagi. Félagið greiðir helming launa ritstjórans til móts við Náttúruminjasafnið.
Framlagið hefur rýrnað um nær helming á starfstíma safnsins
„Fjárheimildir Náttúruminjasafnsins hafa frá stofnun safnsins árið 2007 verið í skötulíki og hamlað mjög allri starfsemi,“ segir Hilmar. „Árlegt rekstrarfé síðastliðin níu ár hefur að jafnaði numið um 25 m.kr. – á verðlagi hvers árs, en á sama tíma hafa launavísitala, neysluvísitala og byggingavísiala hækkað um 45–52%. Þetta jafngildir nær helmings raunlækkun á fjárveitingum! Öllum óskum um hækkun fjárheimilda í grunnrekstrarlíkani safnsins, hvort sem er vegna nýrra stöðugilda, tækjakaupa, hækkun á húsaleigu eða þátttöku í sýningum, hefur verið hafnað.“
Ríkisendurskoðun hefur í tvígang, fyrst árið 2012 og aftur í maí s.l., fjallað um málefni Náttúruminjasafnsins og bent Alþingi á að fjárheimildir til höfuðsafnsins séu óásættanlegar og hindri safnið í að uppfylla lögbundar skyldur sínar.
Skýrslur Ríkisendurskoðunar eru aðgengilegar hér:
Natturuminjasafn Íslands. Skýrsla til Alþingis. Ríkisendurskoðun. 2012.
Náttúruminjasafn Íslands. Eftirfylgniskýrsla. Ríkisendurskoðun. 2015.
by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 13.07.2015 | Fréttir
Út er komið 1.–2. hefti Náttúrufræðingsins, 85. árgangs. Í heftinu, sem er 92 bls., eru tíu fræðandi greinar um náttúru landsins og fjölbreyttar rannsóknir á hinum ýmsu þáttum hennar.
Forsíðugreinin fjallar um framandi sjávarlífverur við Ísland sem margar hverjar teljast ágengar tegundir í nágrannalöndum og spurning hver þróunin verður við Ísland, m.a. hvað varðar flundru, sem fyrst fannst hér 1999 og grjótkrabba sem fyrst varð vart í Hvalfirði 2006. Höfundar eru Karl Gunnarsson, Guðrún G. Þórarinsdóttir og Óskar Sindri Gíslason.
Skúli Skúlason ritar leiðara um Verðmæti hálendisins en aðrir höfundar greina eru: Árni Kristmundsson og Ragnhildur Þ. Magnúsdóttir; Agnes-Katharina Kreiling, Matthías Alfreðsson og Erling Ólafsson; Stefán Óli Steingrímsson, Tyler Douglas Tunney og Guðmundur Smári Gunnarsson; Halldór Þormar; Guðrún Nína Petersen og Einar Sveinbjörnsson; Árni Hjartarson; Þór Jakobsson; Þorleifur Eiríksson, Böðvar Þórisson og Guðmundur Víðir Helgason.
Náttúrufræðingurinn er félagsrit Hins íslenska náttúrufræðifélags og tímarit Náttúruminjasafns Íslands. Ritstjóri Náttúrufræðingsins er Álfheiður Ingadóttir.
Hér má fá ítarlegri upplýsingar um efni heftisins.
by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 11.06.2015 | Fréttir
Náttúruminjasafnið hefur gengið til liðs við nýjan samstarfsaðila á sviði náttúrusögu og gert samkomulag við Viðar Hreinsson bókmenntafræðing og rithöfund um stuðning safnsins við rannsókn Viðars á náttúruskyni og náttúruskilningi 17.aldar manna. Vinnuheiti verkefnisins er Að kunna jörð og berg að opna og aftur að lykja. Jón Guðmundsson lærði og náttúrur náttúrunnar á 17. öld.
Úr handriti Jóns lærða Guðmundssonar Ein stutt undirrétting um Íslands aðskiljanlegar náttúrur (27v_28r_JS 401 XI a-e 4to.). Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn.
Viðar Hreinsson
Stefnt er að ritun 400–500 blaðsíðna bókar og verður hún fræðilega traust, nýstárleg og við hæfi almennings, eins og fyrri verk Viðars eru til vitnis um. Í bókinni birtist náttúruskyn 17. aldar í gegnum hugarheim hins sjálfmenntaða fræðimanns, skálds og málara Jóns Guðmundssonar lærða (1574–1658) en hann skrifaði fyrstu lýsingu á náttúru Íslands sem til er á íslensku. Ævi Jóns myndar söguþráð en grunntónn verksins verður samband hans og samtíðar við náttúruna í víðu hugmyndafræði-legu samhengi.
Viðar hefur unnið að verkinu frá árinu 2011 en stefnt er að útgáfu haustið 2016. Ráðgert er að þýða verkið á Norðurlandamálin og þýsku á næstu árum.
Mikill fengur er að þessu samstarfi fyrir Náttúruminjasafnið. Eitt og annað hefur verið ritað um náttúrusögu frá árdögum náttúrufræðinnar á Íslandi en hér að líkindum í fyrsta skipti tekist á við efnið með skipulegum hætti þar sem náttúrusýn landsmanna fyrr á öldum er rannsökuð á heildstæðan hátt og í víðu samhengi með samanburði milli landa.
(more…)
by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 19.05.2015 | Fréttir
“Þessi niðurstaða kemur í sjálfu sér ekki á óvart og ég vona að skýrslan verði til þess að stjórnvöld taki nú af skarið og marki framtíðarstefnu fyrir safnið. Þannig gæti hún markað nýtt upphaf fyrir Náttúruminjasafn Íslands,” segir Hilmar J. Malmquist forstöðumaður Náttúruminjasafnsins um skýrslu Ríkisendurskoðunar sem birt var í gær. “Það er margt sem er jákvætt í starfseminni – í fyrsta sinn tekur safnið nú þátt í samsýningu sex safna þar sem m.a. geirfuglinn er til sýnis í Safnahúsinu og gerður hefur verið samstarfssamningur milli Náttúrufræðistofnunar og safnsins um útlán og eftirlit með safnmunum. Ég hef enn von um að samstarf megi takast um myndarlega náttúrufræðisýningu í Perlunni, en klukkan tifar og það má ekki dragast mikið lengur að taka ákvörðun um það. Eins er skrifstofuaðstaða safnsins í óvissu hér í Loftskeytastöðinni, húsaleigusamningnun hefur verið sagt upp og aðeins 2 mánuðir til stefnu,“ segir Hilmar.
Eftirfylgniskýrsla Ríkisendurskoðunar um Náttúruminjasafn Íslands var birt í gær, en þrjú ár eru liðin frá því stofnunin gerði úttekt á stöðu safnsins. Þá var niðurstaðan sú að svo illa væri að safninu búið að það næði ekki að uppfylla skyldur sínar sem höfuðsafn á sviði náttúrufræða. Í eftirfylgniskýrslunni segir að staðan hafi lítið breyst: Starfsemin hafi glæðst, en eftir sem áður sé safnið rekið af vanefnum og án formlegrar stefnu af hálfu stjórnvalda. Þá séu húsnæðismálin í mikilli óvissu; engin aðstaða til sýningarhalds og skrifstofuhúsnæði safnsins í Loftskeytastöðinni hefur verið sagt upp.
Niðurstaða eftirfylgniskýrslunnar er þessi: ”Ríkisendurskoðun hvetur til þess að safninu verði sett skýr framtíðarstefna sem bæði mennta- og menningarmálaráðuneyti og Alþingi styðji í verki. Að öðrum kosti hljóti að koma til álita að leggja safnið niður sem sérstaka stofnun og koma starfseminni fyrir með öðrum hætti.”
Þá telur Ríkisendurskoðun mikilvægt að lög kveði skýrar á um hlutverk og skyldur Náttúruminjasafns og Náttúrufræðistofnunar Íslands en í skýrslunni kemur fram að “enn séu hnökrar” á samstarfi stofnananna.
Hilmar J. Malmquist, forstöðumaður NMSÍ
“Í fyrri skýrslu Ríkisendurskoðunar frá 2012 vour tíundaðir þrír megin vankantar í starfsemi höfuðsafnsins”, segir Hilmar. “Aðallega var fundið að því að hve fjárveitingar ríkisvaldsins til Náttúruminjasafnsins væru takmarkaðar, að safnið starfaði ekki samkvæmt formlegri stefnu og að miklir samskiptaerfiðleikar væru milli safnsins og Náttúrufræðistofnunar Íslands, sem lögum samkvæmt á að vera vísinda- og faglegur bakhjarl Náttúruminjasafnsins.
Úr síðastnefnda atriðinu hefur verið bætt að miklu leyti og m.a. undirritaðir þrír samstarfssamningar milli stofnananna. Varðandi stefnuna var tekin sú ákvörðun haustið 2013 að bíða með að fullvinna hana þar til fyrir lægi niðurstaða um hugsanlegt sýningahald Náttúruminjasafnsins, Reykjavíkurborgar og fjárfestisins Landsbréf ITF I í Perlunni. Niðurstaða varðandi Perluna liggur ekki endanlega fyrir. Eftir stendur að aðalvandi Náttúruminjasafnsins, takmarkaðar fjárveitingar, er óleystur. Árlegar fjárheimildir safnsins undanfarin þrjú ár hafa verið aðeins um 24 m.kr. sem dugar engan veginn til að safnið geti sinnt lögbundnum hlutverkum sínum með viðunandi hætti.
Staða Náttúruminjasafnsins er vissulega ekki glæsileg en það er voanandi að eftirfylgniskýrsla Ríkisendurskoðunar verði til þess að brýna menn til dáða. Þjóðin og gestir landsins eiga ekki annað skilið en að eignast safn þar sem staðið er að sýningahaldi og miðlun upplýsinga og fróðleiks um einstaka náttúru landsins, náttúrusögu, náttúruvernd og nýtingu náttúruauðlinda. Við reiðum okkur í svo miklum mæli á auðlindir náttúrunnar að fræðsla um hana er grundavallaratriði ef við ætlum að tryggja komandi kynslóðum heilnæma, gefandi og fagra framtíð.”
by Anna Katrín Guðmundsdóttir | 3.03.2015 | Fréttir
Út er komið 3.–4. hefti 84. árgangs Náttúrufræðingsins.
Ritið er að þessu sinni tileinkað Agnari Ingólfssyni prófessor við Háskóla Íslands og þar er m.a. að finna yfirlit um ævi og störf Agnars.
Tímaritið er 92 bls. að stærð og fjölbreytt að vanda. Greinarnar tengjast flestar rannsóknum á sviði vistfræði en Agnar Ingólfsson var brautryðjandi í vistfræðikennslu og -rannsóknum hér á landi uppúr 1970. Meðal höfunda eru Ingi Agnarsson, Bjarni Kristófer Kristjánsson ásamt Sigurði S. Snorrasyni, Camille Leblanc, David L.G. Noakes og Skúla Skúlasyni, Jón S. Ólafsson, Ingibjörg Svala Jónsdóttir, Snæbjörn Pálsson, Hrefna Sigurjónsdóttir, Ævar Petersen ásamt Sverri Thorstenssen og Böðvari Þórissyni og Karl Skírnisson ásamt Kirill V. Galaktionov.
Náttúrufræðingurinn er félagsrit Hins íslenska náttúrufræðifélags og tímarit Náttúruminjasafns Íslands. Ritstjóri Náttúrufræðingsins er Álfheiður Ingadóttir.
