Bás Náttúruminjasafnsins og Náttúrufræðistofnunar

Ragga sýnir áhugasömum fléttur og skófir í víðsjám

Svandís Svavarsdóttir, matvælaráðherra

Markmið málþingsins var að vekja athygli á hugtakinu vistkerfisnálgun, og hlutverki þess í stefnumörkun matvælaráðuneytisins. Efni málþingsins mun nýtast í aðgerðaáætlunum ráðuneytisins en samkvæmt samningi Sameinuðu þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni til 2030 er gert ráð fyrir að stefna um aðgerðir verði innleidd hjá aðildarríkjum samningsins með vistkerfisnálgun.

Í kjölfar málþingsins mun BIODICE taka saman skýrslu fyrir ráðuneytið þar sem staða málaflokkanna og helstu áskoranir varðandi innleiðinguna munu verðar reifaðar. Svo raddir sem flestra hagaðila heyrist verður hægt að senda inn svör við tveimur spurningum er varðar málið inná www.nmsi.is/malthing fram til 2. október. 

Spurningarnar tvær sem um ræðir eru:

1) Hver eru sjónarmið þín til vistkerfisnálgunar á auðlindanýtingu lands og sjávar?

2) Hvað þarf til að ná árangri í þessu málaflokki til framtíðar?

Aðrar athugasemdir og ábendingar er hægt að senda á biodice@nmsi.is.

Matvælaráðuneytið og BIODICE munu standa fyrir málþingi um vistkerfisnálgun við nýtingu auðlinda 21. september nk. á Hilton Nordica frá kl. 9.00 til 12.30.

Markmið málþingsins er að vekja athygli á hugtakinu vistkerfisnálgun, og hlutverki þess í stefnumörkun matvælaráðuneytisins. Efni málþingsins mun nýtast í aðgerðaáætlunum ráðuneytisins.

Í samningi Sameinuðu þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni til 2030 eru skilgreind fjögur meginmarkmið til ársins 2050 og 23 markmið til ársins 2030. Til að ná þessum markmiðum er gert ráð fyrir að stefnan verði innleidd hjá aðildarríkjum samningsins með vistkerfisnálgun.

Á málþinginu verður vistkerfisnálgun sett í samhengi við auðlindanýtingu og verndun líffræðilegrar fjölbreytni. Lagt verður mat á stöðuna á Íslandi gagnvart innleiðingu vistkerfisnálgunar við auðlindanýtingu lands og sjávar þ.m.t. landbúnaður, landgræðsla, skógrækt, sjávarútvegur og lagareldi. Sérfræðingar stofnana og hagaðilar munu fara yfir hvaða lausnir hafa reynst vel og hvernig má vinna að vistkerfisnálgun við nýtingu.

Málþingið er öllum opið og verður aðgengilegt í streymi. Þegar málþingið hefst verður hægt verður að nálgast hlekkinn á streymið bæði á facebook-viðburðinum sem og hér: https://vimeo.com/event/3710420.

Fyrir um þremur árum greindum við á heimasíðu Náttúruminjasafnsins frá fundi hnífskelja í Hvalfirði, þ.e. samlokutegund sem ekki hafði áður fundist við Ísland ef frá er skilin fundur náskyldrar tegundar árið 1957 austur í Lónsfirði. Nýlega birtist grein eftir okkur samstarfsfélagana með rannsóknaniðurstöðum um fund hnífskeljanna í vísindaritinu BioInvasion Records og ber greinin heitið Mollusc on the move; First record of the Newfoundland’s razor clam, Ensis terranovensis Vierna & Martínez-Lage, 2012 (Mollusca; Pharidae) outside its native range.

Vísindagreinin segir frá fyrstu staðfestu eintökum af tegundinni sindraskel (Ensis terranovensis) hér við land. Fundurinn er um margt áhugaverður því tegundin hefur hingað til aðeins fundist við austurströnd N-Ameríku, en þar var henni fyrst lýst við Nýfundnaland árið 2012. Hér er því um fyrsta fund samlokunnar að ræða utan náttúrulegra heimkynna tegundarinnar.

Sindraskelin hefur að öllum líkindum borist til Íslands á lirfustigi með kjölfestuvatni skipa, líkt og á við um fleiri sjávarhryggleysingja sem hafa borist til Íslands undanfarin ár, svo sem grjótkrabba (Cancer irroratus). Miðað við stærð eintaka sem hafa fundist hér er líklegt að tegundin hafi borist til landsins fyrir allt að tíu árum, þ.e. 2010–2013. Flest bendir til að sindraskelin hafi náð að skjóta hér rótum við Vesturland þar sem hún hefur einungis fundist til þessa, en hún kann vel að breiðast út víðar með ströndum landsins þar sem skilyrði henta henni.

Um er að ræða samstarfsverkefni Hafrannsóknastofnunar, Náttúruminjasafns Íslands, Matís og Náttúrustofu Suðvesturlands. Náttúrustofa Suðvesturlands hefur umsjón með vöktun og rannsóknum sindraskelja við Ísland og má lesa betur um verkefnið á vef Náttúrustofu Suðvesturlands.

Greinina í BioInvasion Records má nálgast á https://www.reabic.net/journals/bir/2023/3/BIR_2023_Gunnarsson_etal.pdf.

Sindraskel, Ensis terranovensis. Mælistika: 2 cm.

Hilmar J. Malmquist forstöðumaður Náttúruminjasafns Íslands og Guðrún Nordal forstöðumaður Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum undirrituðu föstudaginn 1. september síðastliðinn rammasamkomulag um samstarf stofnananna á sviði rannsókna og miðlunar. Markmið samkomulagsins er að stuðla að samstarfi og samlegð um rannsóknir og miðlun á náttúru- og menningararfi Íslands og með því móti tryggja varðveislu og aðgengi að arfinum til heilla fyrir land og þjóð. Öðrum þræði er efnt til samstarfsins í því augnamiði að brjóta niður múra milli fræðasviða og skapa deiglu nýsköpunar.

Samkomulagið tekur m.a. til sameiginlegra rannsókna og miðlunar, jafnt með sýningahaldi og útgáfu, og til gagnkvæmra nota starfsmanna á aðstöðu til fræðistarfa. Þá eru í samkomulaginu ákvæði sem snúa að samstarfi um einstök, afmörkuð rannsóknaverkefni, fjármögnun þeirra og miðlun.

Við undirritun rammasamkomulags Náttúruminjasafnsins og Árnastofnunar.

Rammasamkomulagið við Stofnun Árna Magnússonar, sem er fyrsta samkomulagið sem undirritað er í Eddu, nýjum húsakynnum Árnastofnunar, er meðal nokkurra slíkra samstarfssamninga sem Náttúruminjasafnið hefur gert við aðrar stofnanir á undanförnum árum. Þar má nefna nýlegan samning við Vatnajökulsþjóðgarð, nýlega samninga við Náttúrufræðistofnun Íslands, systurstofnun Náttúruminjasafnsins, auk samninga við Háskólann á Hólum og Háskóla Íslands.