Á Alþjóðlegum degi barna í gær kynntum við þróunar- og samstarfsverkefnið Eldur, ís og mjúkur mosi.

Verkefnið vinna Vatnajökulsþjóðgarður og Náttúruminjasafn Íslands í samstarfi við átta grunn- og leikskóla í nágrenni við þjóðgarðinn ásamt einum á höfuðborgarsvæðinu og breiðum hóp listafólks og hönnuða í heimabyggð skólanna. Markmið verkefnisins er að skapa tengingar milli barna og náttúru Vatnajökulsþjóðgarðs sem er verndaður sem sameign þjóðarinnar og þau ýmist búa í nálægð við eða þekkja til. Börnin vinna því fjölbreytt verkefni þar sem þau segja frá honum og túlka náttúru, verndargildi og sögu í gegnum list og skapandi ferli.

Smiðjur innblásnar af fjölbreyttri náttúru og sögu eru þegar farnar af stað í flestum skólunum og nemendur munu í vetur þróa listaverk sem koma svo öll saman á samsýningu skólanna í sýningarrými Náttúruminjasafnsins á 2. hæð Perlunnar á Barnamenningarhátíð í vor.

Auk samsýningarinnar verða sýningar og viðburðir í heimabyggðum skólanna, í gestastofum þjóðgarðsins og menningarhúsum.

Áhersla er lögð á að nemendur vinni út frá sínu áhugasviði, endurnýtingu og með spennandi efni og aðferðir.

Verkefnið er styrkt af Barnamenningarsjóði Íslands.

Geimfarar við æfingar í Öskju, eftir nemendur í Reykjahlíðarskóla í Mývatnssveit.

Bás Náttúruminjasafnsins og Náttúrufræðistofnunar

Ragga sýnir áhugasömum fléttur og skófir í víðsjám

Svandís Svavarsdóttir, matvælaráðherra

Markmið málþingsins var að vekja athygli á hugtakinu vistkerfisnálgun, og hlutverki þess í stefnumörkun matvælaráðuneytisins. Efni málþingsins mun nýtast í aðgerðaáætlunum ráðuneytisins en samkvæmt samningi Sameinuðu þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni til 2030 er gert ráð fyrir að stefna um aðgerðir verði innleidd hjá aðildarríkjum samningsins með vistkerfisnálgun.

Í kjölfar málþingsins mun BIODICE taka saman skýrslu fyrir ráðuneytið þar sem staða málaflokkanna og helstu áskoranir varðandi innleiðinguna munu verðar reifaðar. Svo raddir sem flestra hagaðila heyrist verður hægt að senda inn svör við tveimur spurningum er varðar málið inná www.nmsi.is/malthing fram til 2. október. 

Spurningarnar tvær sem um ræðir eru:

1) Hver eru sjónarmið þín til vistkerfisnálgunar á auðlindanýtingu lands og sjávar?

2) Hvað þarf til að ná árangri í þessu málaflokki til framtíðar?

Aðrar athugasemdir og ábendingar er hægt að senda á biodice@nmsi.is.

Matvælaráðuneytið og BIODICE munu standa fyrir málþingi um vistkerfisnálgun við nýtingu auðlinda 21. september nk. á Hilton Nordica frá kl. 9.00 til 12.30.

Markmið málþingsins er að vekja athygli á hugtakinu vistkerfisnálgun, og hlutverki þess í stefnumörkun matvælaráðuneytisins. Efni málþingsins mun nýtast í aðgerðaáætlunum ráðuneytisins.

Í samningi Sameinuðu þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni til 2030 eru skilgreind fjögur meginmarkmið til ársins 2050 og 23 markmið til ársins 2030. Til að ná þessum markmiðum er gert ráð fyrir að stefnan verði innleidd hjá aðildarríkjum samningsins með vistkerfisnálgun.

Á málþinginu verður vistkerfisnálgun sett í samhengi við auðlindanýtingu og verndun líffræðilegrar fjölbreytni. Lagt verður mat á stöðuna á Íslandi gagnvart innleiðingu vistkerfisnálgunar við auðlindanýtingu lands og sjávar þ.m.t. landbúnaður, landgræðsla, skógrækt, sjávarútvegur og lagareldi. Sérfræðingar stofnana og hagaðilar munu fara yfir hvaða lausnir hafa reynst vel og hvernig má vinna að vistkerfisnálgun við nýtingu.

Málþingið er öllum opið og verður aðgengilegt í streymi. Þegar málþingið hefst verður hægt verður að nálgast hlekkinn á streymið bæði á facebook-viðburðinum sem og hér: https://vimeo.com/event/3710420.

Fyrir um þremur árum greindum við á heimasíðu Náttúruminjasafnsins frá fundi hnífskelja í Hvalfirði, þ.e. samlokutegund sem ekki hafði áður fundist við Ísland ef frá er skilin fundur náskyldrar tegundar árið 1957 austur í Lónsfirði. Nýlega birtist grein eftir okkur samstarfsfélagana með rannsóknaniðurstöðum um fund hnífskeljanna í vísindaritinu BioInvasion Records og ber greinin heitið Mollusc on the move; First record of the Newfoundland’s razor clam, Ensis terranovensis Vierna & Martínez-Lage, 2012 (Mollusca; Pharidae) outside its native range.

Vísindagreinin segir frá fyrstu staðfestu eintökum af tegundinni sindraskel (Ensis terranovensis) hér við land. Fundurinn er um margt áhugaverður því tegundin hefur hingað til aðeins fundist við austurströnd N-Ameríku, en þar var henni fyrst lýst við Nýfundnaland árið 2012. Hér er því um fyrsta fund samlokunnar að ræða utan náttúrulegra heimkynna tegundarinnar.

Sindraskelin hefur að öllum líkindum borist til Íslands á lirfustigi með kjölfestuvatni skipa, líkt og á við um fleiri sjávarhryggleysingja sem hafa borist til Íslands undanfarin ár, svo sem grjótkrabba (Cancer irroratus). Miðað við stærð eintaka sem hafa fundist hér er líklegt að tegundin hafi borist til landsins fyrir allt að tíu árum, þ.e. 2010–2013. Flest bendir til að sindraskelin hafi náð að skjóta hér rótum við Vesturland þar sem hún hefur einungis fundist til þessa, en hún kann vel að breiðast út víðar með ströndum landsins þar sem skilyrði henta henni.

Um er að ræða samstarfsverkefni Hafrannsóknastofnunar, Náttúruminjasafns Íslands, Matís og Náttúrustofu Suðvesturlands. Náttúrustofa Suðvesturlands hefur umsjón með vöktun og rannsóknum sindraskelja við Ísland og má lesa betur um verkefnið á vef Náttúrustofu Suðvesturlands.

Greinina í BioInvasion Records má nálgast á https://www.reabic.net/journals/bir/2023/3/BIR_2023_Gunnarsson_etal.pdf.

Sindraskel, Ensis terranovensis. Mælistika: 2 cm.