Sérsýning Náttúruminjasafns Íslands um rostunga hefur verið flutt norður á Hvammstanga þar sem hún var opnuð með pomp og prakt á Selasetri Íslands síðastliðinn föstudag. Rostungar eru nú aðeins flækingar við strendur Íslands, sjást hér endrum og eins, og vekja alla jafna mikla athygli.

Nýleg rannsókn, sem Náttúruminjasafn Íslands átti frumkvæði að og vann með fleiri vísindastofnunum, varpar hins vegar nýju ljósi á tilvist rostunga til forna við Ísland. Rannsóknin staðfestir að á Íslandi lifði sérstakur íslenskur rostungsstofn í árþúsundir sem varð útdauður á tímabilinu 800–1200 e.Kr.

Hilmar J. Malmquist, forstöðumaður Náttúruminjasafns Íslands, og Guðmundur Jóhannesson, stjórnarformaður Selaseturs Íslands

Á sýningunni er þessum merkilegu niðurstöðum gerð skil og fléttað saman við umfjöllun um líffræði rostunga almennt og útbreiðslu í dag, sem og við nytjar af rostungum til forna og hugsanlegum þætti þeirra í landnáminu.

Sýningin var fyrst sett upp í Dropanum, sérsýningarrými Náttúruminjasafnsins í Perlunni, en hún var upphaflega hönnuð með það í huga að verða síðar flutt og sett upp úti á landi. Við á Náttúruminjasafninu þökkum Selasetri Íslands, og sérstaklega Páli L. Sigurðssyni framkvæmdastjóra, fyrir að taka vel á móti sýningunni og okkur. Við getum vart hugsað okkur meira viðeigandi staðsetningu fyrir sýningu um hinn forna íslenska rostungastofn.

Álfheiður og Margrét Rósa með nýjasta hefti Náttúrufræðingsins á milli sín. Ljósm. Fréttablaðið/Sigtryggur Ari.

Ritstjóri kveður

Þau merku tímamót urðu nú í janúar að Álfheiður Ingadóttir lét af störfum sem ritstjóri Náttúrufræðingsins en því starfi gegndi hún alls í tæp 18 ár, fyrst 1996–2006 þegar Náttúrufræðistofnun Íslands hýsti starfsemi Hins íslenska náttúrufræðifélags og síðar 2014–2021, þegar Náttúruminjasafns Íslands gekk til liðs við félagið um sameiginlega útgáfu tímaritsins. Frá 2014 hefur útgáfa Náttúrufræðingsins verið kostuð til helminga af safninu og félaginu. Þá hefur ritstjórinn ásamt stjórn félagsins og ritstjórn tímaritsins haft aðsetur í húsakynnum Náttúruminjasafnsins.

Álfheiður á miklar þakkir skilið fyrir ötula ritstjórn, ósérhlífni, fagmennsku og smekkvísi við ritstjórn tímaritsins. Nýútkomið tvöfalt 3.–4. hefti í 91. árgangi, það síðasta sem Áflheiður ritstýrði, ber vinnubrögðum Álfheiðar skýrt vitni – tímaritið inniheldur að venju áhugaverðar ritrýndar greinar um fjölbreytta náttúru Íslands, er ríkulega myndskreytt og í hvívetna vandað til máls og frágangs. Við eigum Álfheiði mikið að þakka í menningarlegu tilliti – að stuðla að og standa vörð um einkar vandaða miðlun um náttúru landsins og íslenska tungu sem ætluð er almenningi til fróðleiks og upplýsingar. Enda þótt Álfheiður láti af starfi ritstjóra Náttúrufræðingsins verður hún Náttúruminjasafninu áfram um tíma innan handar um eitt og annað sem viðkemur ritstjórn og útgáfumálum.

Nýr ritstjóri tekur við

Gengið hefur verið frá ráðningu nýs ritstjóra Náttúrufræðingsins en starfið var auglýst laust til umsóknar í nóvember 2021 og rann umsóknarfrestur út 15. desember s.l. Alls bárust sex umsóknir um starfið og var það einróma niðurstaða að ráða Margréti Rósu Jochumsdóttur sem nýjan ritstjóra Náttúrufræðingsins.

Margrét hefur BA gráðu í sagnfræði með landafræði sem aukagrein og meistaragráðu í annars vegar þróunarfræðum og hins vegar hagnýtri ritstjórn og útgáfu. Þá hefur hún víðtæka reynslu í ritstjórn og útgáfu sem og vefumsjón. Margrét mun sjá um prentútgáfu tímaritsins og nýja vefútgáfu tímaritsins, sem áætlað er að opna á aðalfundi félagsins 28. febrúar n.k. Margrét er boðin velkomin til starfa á nýjum vettvangi.

Út er komin ársskýrsla Náttúruminjasafnsins fyrir árið 2020 – árið sem kórónuveiran skók heiminn og lagði samfélagið ítrekað í dróma. Þrátt fyrir samkomutakmarkanir og sóttvarnir var starfsemi Náttúruminjasafnsins kraftmikil, enda kallaði nýr veruleiki á ný vinnubrögð og fæddi af sér ný verkefni. Skýrslan er eingöngu á rafrænu formi og hana er hægt að nálgast hér og hlaða niður sem pdf skjal fyrir þá sem vilja.

Ævisaga Sigurðar Þórarinssonar eftir Sigrúnu Helgadóttur hlaut í gær tilnefningu til Fjöruverðlaunanna og er ein þriggja bóka í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis. Í rökstuðningi dómnefndar segir: „Sigurður Þórarinsson: Mynd af manni eftir Sigrúnu Helgadóttur fjallar um ævi og starf eins merkasta vísindamanns Íslands á 20. öld. Saga Sigurðar er samofin sögu jarðfræðirannsókna, jöklaferða og náttúruverndar á Íslandi. Höfundur fer með lesandann í heillandi ferðalag upp á jökla, í gegnum öskulög og inn í kvikuhólf í fylgd með vísindamanninum, söngvaskáldinu og náttúruverndarsinnanum Sigurði. Bókina prýðir aragrúi mynda sem glæða frásögnina lífi og dýpka skilning á efninu.

Fjöruverðlaunin eru bókmenntaverðlaun kvenna, trans, kynsegin og intersex fólks á Íslandi. Þau voru afhent í fyrsta sinn vorið 2007 og hafa verið veitt árlega síðan.